Πέμπτη 4 Αυγούστου 2016

ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ .Δρ Γιαχνακης Μανώλης

ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ



Δρ Μανώλης Γιαχνάκης
Εισήγηση στο συνέδριο «Τα Αστερούσια της Παράδοσης και της Ιστορίας»
Εθιά Αστερουσίων, 16 Ιουλίου 2016


Επικοινωνία:               Καπετανιανά Ηρακλείου Κρήτης, ΤΚ 70016, τηλ. 6972208652, ηλ. ταχ. dr.manolis.yachnakis@gmail.com



Σημείο εκκίνησης το μεταίχμιο μεταξύ του μέχρι πρότινος modus vivendi του εξαίσιας πνευματικότητας ανθρώπου των Αστερουσίων που μόλις προλάβαμε να γνωρίσομε και που στιγμιότυπά του καταγράφονται εδώ βιωματικά, και ενός γοργά επερχόμενου, ολότελα διαφορετικού, παγκοσμιοποιημένου, ασφαλώς μη γνήσια ανθρώπινου και κατά πάσα πιθανότητα απάνθρωπου αύριο του οποίου οιωνοί σημειώνονται εδώ αδρομερώς. Αναδεικνύεται η ανάγκη για υιοθέτηση ρηξικέλευθων προσεγγίσεων στην ατομική και πανανθρώπινη σκέψη και πράξη.

Εξηγείται τι είναι το Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων, και αναφέρονται οι στόχοι του και στοιχεία της φυσιογνωμίας του μεταξύ των οποίων κύριο η ευποιία. Πληροφοριακά γίνεται λιτή αναφορά πεπραγμένων παλαιότερων και πρόσφατων, ενδεικτικά, και περιγράφονται βασικές ενότητες των δραστηριοτήτων του.

Το Εντευκτήριο, ως κατά χρέος συμβολή του στο όλο γίγνεσθαι, καταθέτει εδώ με ευθύτητα και επίγνωση, την ιδέα περί Αντίστασης-Πολιτισμού, προτεινόμενης επίσης με τον όρο Αστερούσια Αντίσταση, που προ πολλού ήδη έχει διατυπώσει και σε μικροκλίμακες έχει δοκιμάσει να θέσει εμπράκτως σε εφαρμογή. Στόχοι της εδώ παρουσίασης η πρόκληση ευρύτερης προβληματισμένης συζήτησης, η προώθηση της ιδέας σε ευρύτερα κοινωνικά υποσύνολα, και η βηματοδότηση «τοπικών» κοινωνιών με σκοπό τη δημιουργία ελάχιστης κρίσιμης κοινωνικής μάζας. Συγκεκριμένα, καλεί για άμεση έναρξη γενικευμένου αγώνα Αντιστασιακού, ταυτόσημου με τον Πολιτισμό, στον αντίποδα του κακού εαυτού μας, ενσυνείδητου, εκπεφρασμένου, διαρκούς, οργανωμένου και συστηματικού, ευφυούς, και με άλλα χαρακτηριστικά που παρατίθενται και συζητούνται.


Λέξεις-κλειδιά:           Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων, Αστερούσια, Μεσαρά, Κρήτη, Λουσούδι, Αντίσταση-Πολιτισμός, Αστερούσια Αντίσταση.



v






ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

·         Εισαγωγή
·         Τα Αστερούσια που προλάβαμε και βιώσαμε
·         Τα Αστερούσια και ο κόσμος που έρχεται – Η Κρίση
·         Τα Αστερούσια τις τελευταίες δεκαετίες και σήμερα
·         Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων
·         Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων: Παραδείγματα δράσεων από το παρελθόν
·         Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων: Ενότητες Δράσεων
·         Η σύγχρονη Αντίσταση
·         Χαρακτηριστικά της Αστερούσιας Αντίστασης
·         Προτάσεις για τα Αστερούσια Όρη συνολικά
·         Προτάσεις – Κάλεσμα για Αστερούσια Αντίσταση
·         Επίλογος



ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Για την ανάπτυξη του θέματός μου αξιοποιώ (α) στοιχεία από τη σύγχρονη Διεπιστήμη και Τεχνολογία, με τη δυνατότητα που μου παρέχουν η επαγγελματική μου ενασχόληση (στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση) και οι σχετικές παράλληλες αναζητήσεις μου, και (β) στοιχεία βιωματικά, γιατί προέρχομαι από τα Αστερούσια.

Τα Αστερούσια τα δικά μου με στέλνουν, κι οι δικοί μου Αστερούσιοι: τα Καπετανιανά μου, ο Φιλάγριος από το δικό μου Λουσούδι, ο Κόφινάς μου, ο Πλατανιάς μου, ο Άι Νικόλας μου, ο Κουδουμάς μου, του όμαιμου καπετάν Γιάννη Αϊνικολιώτη οι τρεις τραυματισμοί, του επίσης όμαιμου Μανώλη Μπικάκη η ολοκληρωμένη φυσιογνωμία (σχετικό κείμενό μου: «Μανώλης Μπικάκης ο Αστερούσιος», 1-11-2015), του Κωστή Πετράκη το ασυμβίβαστο, του κυρού μου το βασιγέτι, το πανίερο γάλα της μάνας μου, η οικογενειακή και τοπική Αστερούσια Εντολή, το Χρέος.

Βάση εκκίνησης και αναφοράς, εδώ, το Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων, ένα πλαίσιο για δραστηριότητες κοινωφελείς πέραν των επαγγελματικών.


ΤΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΛΑΒΑΜΕ ΚΑΙ ΒΙΩΣΑΜΕ

«Εάν αποσυνθέσεις» (Οδυσσέας Ελύτης) τα Αστερούσια, τι απομένει;

·         Εγεννηθήκαμε στα σκαμνιά, ενεθραφήκαμε με τη μασουλίδα πρώτα, κι έπειτα με τη σπανιάδα και το χυλό, το κρομμύδι και την ελιά, με μια μοίρα τυρί κι ένα καύκαλο παξιμάδι στη βούργια. Το φαητό και το πιοτό μας έλιγο και σεμνό. Εκάμαμε κουτάλι μας από το κρομμύδι τσ’ ασκελετούρας. Το ψωμί που μας ήπεσε από τη χέρα το προσκυνήσαμε.
·         Εδώ μάθαμε καλά πως η ζωή δεν κερδίζεται με βόλεμα και με προϋποθέσεις συγκεκριμένες. 
·         Επροπατήξαμε αξυπόλυτοι, εβγάλαμε τσ’ ασπραγκάθες από τα πόδια μας με τη σαλισαμπρότσιτα, και με το πλαϊσερό εγιατροπορέψαμε τα πετροπατήματα.
·         Χωρίς νερό στη νταμπούσκα μας, επιπιλήσαμε χαλίκι για να κάμομε σάλιο στις μακρινές μας οδοιπορίες.
·         Στη στράτα μας εφήκαμε το κίτικο φρούτο μας ξαργιτού στη βρυσίδα, για να το βρει ο όποιος επόμενος περασάρης, να γευτεί και να σπολατίσει ή να συχωρέσει.
·         Εκοιμηθήκαμε σε ξενοδοχείο εκατομμυρίων αστεριών, τα «μετρήσαμε» κιόλας (Μενέλαος Λουντέμης), ανάμεσα σε φασκομηλιές και πεύκα και σκίνους κι αγριελιές κι αγριοκυπάρισσα και στην αρμύρα του Λιβυκού: μέθη.
·         Εχόρτασε ομορφιά η μαθιά μας μέσα σε κείνη την Αστερούσια Φύση: η βιτσίλα στα χάη, το κακάρισμα και το πέταγμα της πέρδικας με τα περδικάκια της από τον εγκρεμό στο νερό, τα τρυπαλούδια στσ’ ελυγιές του ρυακιού, στα τζουγκριά τα βετσάρικα, η θέα του Λιβυκού και της Κρήτης από την κορφή του Κοφίνου: μαγεία.
·         Και μέσα σε κείνη την απόκοσμη ομορφιά εγεννηθήκανε οι απορίες μας για το Σύμπαν, τη γύρω μας Φύση, τον Άνθρωπο, την Κοινωνία, την Ψυχή, το Θεό.
·         Εστοχαστήκαμε με τις εικόνες  της φύσης:
Όποιο πουλί ψηλά πετά έχει το νόημά ντου
γιατί με τον αέρα ντου ξαπλώνει τα φτερά ντου.
·         Στη μάντρα μας εξωλαλήσαμε με το – ένα και μοναδικό – βιβλίο στη χέρα.
·         Επρωτομάθαμε τι θα πει μέτρο και πόντος με το υψόμετρο του Κόφινα (1231,60 σύμφωνα με ένα χάρτη της Κρήτης σε κάποιο καφενεδάκι) και εστέσαμε στην κορφή του τρουλάκι για να του δόσομε περισσότερο ύψος.
·         Από τον «Ερωτόκριτο» επρωτομάθαμε να διαβάζομε κι από αγράμματο εμάθαμε την τεχνική της μελέτης:
- Να «μιλείς» με το βιβλίο.
·         Εμεγαλώσαμε με αρμηνειές, «γιατί είσαι Άθρωπος»:
- Να σπουδάξεις, να βάλεις εσύ ένα ζευγάρι σκαρπίνια, και κι άλλο κόσμο να καλικώσεις.
- Να υπερασπίζεσαι το αδύνατον μέρος στο δίκιο ντου.
- Μεγαλύτερη αμαρτία η αχαριστία.
- Όποιος ελεεί ευωδιάζουν τα κόκκαλά ντου στο μνήμα, σαν τη γιαγιά σου.
- Να εργάζεσαι σκληρά και τίμια. Για να μη ζήσεις εισβαρίτης στον κόσμο.
·         Εγνωρίσαμε τον ευγενικό κορναρικό ήρωα, προσωποποιημένο, εδώ δίπλα μας.
·         Σε κάποια περίπτωση αντίδρασης παιδικής στου πατέρα τα λόγια:
- Ε πατέρα, ο Μανώλη μας σου κούνησε την κεφαλή ντου! 
- Ετσά παιδί μου τονε θέλω γω, να τηνε κουνεί... μα να κατέχει και που.
·         Στο πείραγμα του άλλου εξέραμε να μιλήσομε τροπικά και αποστομωτικά:
Αν είναι για τα κάλλη σου ζηλεύγει σου η καρδιά μου
μα αν είναι για τα στάχυα σου χρονιά σου και χρονιά μου.
·         Στα βάσανα της ζωης υπομείναμε και στου άλλου το λάθος του κάμαμε άφι,  «γιατί ο καθανείς σηκώνει το δικό ντου σταυρό»:
- Σορδόνε στσ’ αθρώπους, παιδί μου, τα βάσανα.
·         Για να αλλάξομε ένα δωματσάκι λεπιδένιο σε ταρατσάκι εμαζώχτηκε όλο το χωριό καερέτι.
·         Εφιλοξενήσαμε στην κατούνα μας στο γιαλό και στον οντά του σπιθιού μας μουσαφίρηδες, αθρώπους σπουδαίους, περασάρηδες, ρωτηχτάδες, ζηθιάνους.
·         Εγλεντήσαμε και οι ξένοι, ποπεροριζήτες και πασπαρίτες, εξεσταθήκανε.
·         Επροσκυνήσαμε του συντέκνου τα πόδια για να μασε παραδώσει το κοπέλι μας νεοφώτιστο επιστρέφοντας από την εκκλησά.
·         Εδόκαμε «λόγο τιμής» και τονε βαστήξαμε.
·         Για να μη δούμε να καθρεφτιστεί η γυναίκα στο νερό τση κολύμπας, οι άντρες εσταματήσαμε παραπέρα.
·         Η κοινωνία μας μητριαρχική καθαρά.
·         Τα αντρόυνα, με μια χαχαλιά ελιές και μια μπουκιά ψωμί εγαπούσαμε ο ένας τον άλλο. Στην ηλικία των ογδοήντα τεσσάρω:
Με όλα μου τα ιδανικά με όλο μου το είναι
σ' αγάπησα και σ' αγαπώ ολόλευκέ μου κρίνε.

Στιγμιότυπα καιρών αλλοτινών, η ίδια η κάποτε ζωή μας. Τα θυμούμαστε τώρα καθόλου ή μήπως και στους ίδιους εμάς φαίνονται απίστευτα πλέον;

Ό,τι δεν ήταν έτσι, το μη Αστερούσιο, εδώ ήταν εξαίρεση ελάχιστη και αμελητέα.

Άνθρωποι απλοί, όμορφοι, μερακλήδες, ολιγαρκείς, αξιοπρεπείς, ψυχικά ήρεμοι, ποιητές, στοχαστές, εργαζόμενοι για την επιβίωση και τη μόρφωση, χωρίς να θέτουν αυτοσκοπό τους το χρήμα, με ηθική, με οικολογική συνείδηση, με αρχοντιά, με ιδανικά, με αλληλοϋποστήριξη: Άνθρωποι. Καταστάσεις και στάσεις και στιγμές γεμάτες ευαισθησία, λεπτότητα, ευγένεια και ανθρώπινο μέτρο. Ένας πραγματικός Πολιτισμός του προσώπου και του κοινωνικού συνόλου.

Τα φορέσαμε κατάσαρκα όλα αυτά, άπαξ, σαν του Πλατανιανού Πετράκη Σφακιανάκη τ' αγιοκωστάντινο (εξιστορείται σε αυτοέκδοση): Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1867 σε μάχη στο Σοκαρά για να το βγάλει από πάνω του και να λυτρωθεί χρειάστηκε να κόψει τη σάρκα του με τα ντόδια του.


ΤΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΚΡΙΣΗ

Σε αντιδιαστολή με όλα εκείνα τα μέχρι πρότινος βιωμένα στα Αστερούσια και τις άλλες τοπικές κοινωνίες της Κρήτης, σήμερα, μέσα σε μια γενικευμένη πολυσύνθετη μιζέρια – κατά κανόνα παράλυσης – παρακολουθούμε, ως απλοί θεατές αδύναμοι να επηρεάσομε αποφασιστικά το παραμικρό, τα τεράστιας σημασίας επιτεύγματα που με ασύλληπτη ταχύτητα πραγματοποιούνται συνεργετικά στις επιστήμες της Γενετικής, της Ρομποτικής, της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Επιστήμης των Υλικών, των Νευροεπιστημών, της Κοινωνικής Μηχανικής, της Παραψυχολογίας, της Διαστημικής: την «καταιγίδα που γεννά ο νους του ανθρώπου» (Οδυσσέας Ελύτης).

Αναφέρονται στη συνέχεια, ενδεικτικά, μερικά τέτοια επιτεύγματα – με επίγνωση πως περισσότερο μοιάζουν με απίθανα ή και αρρωστημένα σενάρια επιστημονικής φαντασίας – όπως αυτά φανερώνονται μέσα από κείμενα σε επιστημονικά περιοδικά, εκλαϊκευτικά άρθρα, ομιλίες επιστημόνων και άλλα σχετικά σοβαρά, αγνοώντας βεβαίως τα συνήθη αποφευκτέα –καταστροφολογικά, συνομωσιολογικά και τρομολαγνείες – του Διαδικτύου.

Πρόκειται για συστήματα ή εφαρμογές ή εργαστηριακές παραγωγές, εφευρέσεις πρωτοποριακές, που σχεδιάζονται ή αναπτύσσονται ή δοκιμάζονται. Αφορούν το όχι μακρυνό μέλλον, και πάντως βρίσκονται στον ορίζοντα του 21ου αιώνα μας, εκτός αν κάτι απρόβλεπτο ανασχέσει την τρέχουσα άλογη πορεία.

Θεωρείται εφικτή η δημιουργία βιοκυβερνητικών πλασμάτων – χιμαιρικών άλλοτε – των cyborgs: ζωντανοί οργανισμοί στο βιολογικό σώμα των οποίων γίνεται ενσωμάτωση τεχνητών στοιχείων που  συνεργάζονται με τις φυσικές βιολογικές του δομές με σκοπό να αναπληρώνουν ή να αυξάνουν τις ικανότητες τους (βιονικά φύλλα φυτών για καλύτερη φωτοσύνθεση από τα ίδια τα φυτά κ.ά.).

Από αυτά δεν εξαιρείται το πλάσμα άνθρωπος: Στη μετεξέλιξή μας το επόμενο βήμα λέγεται Homo cyborg. Η κυριαρχία στον πλανήτη του Homo sapiens sapiens τελειώνει, λόγω ανεπάρκειας των φυσικών εφοδίων μας (του εγκεφάλου κυρίως) για τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται. Στη θέση μας έρχονται οι (βιονικοί) λεγόμενοι «μετα-άνθρωποι».

Σχετικά με το δέσιμο του βιολογικού ανθρώπινου οργανισμού και των λειτουργιών του με τεχνολογικά στοιχεία είναι μεταξύ άλλων και τα εξής:
·         Υπολογιστές με ανθρώπινες αισθήσεις: αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση.
·         Βιοτσίπ. 
·         Εξελιγμένα ρομπότ σε ποικίλες ειδικές μορφές ή ζωόμορφα ή ανθρωποειδή (με σκελετό, σώμα και δέρμα) με δυνατότητα εκτέλεσης πολύπλοκων ευφυών εργασιών.
·         Ρομπότ με αυτοαντίληψη, με «συναισθήματα», που μπορεί να επιδιορθώνει μόνο του τις βλάβες του, που μπορεί να μαθαίνει, που μπορεί να «γεννά» απογόνους και μάλιστα πιο εξελιγμένους. Εντελώς πρόσφατα κατατέθηκε πρόταση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να θεωρηθούν τα ρομπότ «ηλεκτρονικά πρόσωπα».
·         Σύνδεση ανθρώπινων εγκεφάλων μέσω Διαδικτύου.
·         Νέοι τύποι υπολογιστών: υπερυπολογιστές, κβαντικοί κ.ά.
·         Εξομοίωση του ανθρώπινου εγκεφάλου με χρήση υπολογιστών.
·         Ποικίλα συστήματα «επαυξημένης πραγματικότητας» και «εικονικής πραγματικότητας».

Διόλου άσχετα και τα εξής:
·         Δυνατότητα ελέγχου με τη δύναμη της σκέψης γονιδίων ή εξωσκελετών.
·         Δημιουργία ανθρώπινου εγκεφάλου, μεγέθους γόμας μολυβιού, αντιστοιχεί σε έμβρυο πέντε εβδομάδων.
·         Χορήγηση άδειας σε επιστήμονες για ερευνητική τροποποίηση ανθρώπινων εμβρύων.
·         Σχεδιασμοί για την ανθρώπινη κλωνοποίηση.
·         Ανάπτυξη ανθρώπινων οργάνων μέσα σε χοίρους.
·         Παραγωγή δέρματος που βγάζει τρίχες.

Τεχνικές ελέγχου της συνείδησης, μέθοδοι χειραγώγησης και εκμετάλλευσης των μαζών, τρόποι διαμόρφωσης κοινωνικών σχέσεων, τροποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς κατ’ άτομο και μαζικά:
·         Πρόσβαση τρίτων στους υπολογιστές και στα κινητά μας.
·         Παρακολούθηση σε χώρους εργασίας αλλά και μέσα στα ίδια τα σπίτια μας.
·         Δυνατότητα ελέγχου των πάντων από τις όποιες Αρχές.
·         Πρόβλεψη της συμπεριφοράς μας, ακόμη και του καθημερινού δρομολογίου μας.
·         Τηλεκατεύθυνση ανθρώπων.
·         Επιλεκτικό σβύσιμο αναμνήσεων.
·         Μετατόπιση της βαρύτητας στη ζωή μας από τον ή τη σύντροφο και τους φίλους μας στο κινητό μας τηλέφωνο.
·         Δυνατότητα – με ηλεκτρονικά παιγνίδια μόδας – για εκτροπή των καθημερινών δραστηριοτήτων μας ή για καλλιέργεια βίαιων ενστίκτων π.χ. με χτίσιμο της δικής μας αυτοκρατορίας του εγκλήματος (στήσιμο παράνομης επιχείρησης, σαμποτάζ αντιπάλων κ.ά.).
·         Διοργάνωση ύποπτων παιγνιδιών ρόλων όπως εικονικών συγκρούσεων μεταξύ παιδιών-διαδηλωτών και παιδιών-αστυνομικών.
·         Μετάλλαξη και στείρωση σπόρων από πολυεθνικές για τον έλεγχο των τροφίμων παγκοσμίως.

Ολοένα και περισσότεροι τομείς της καθημερινής ζωής επηρεάζονται βαθμηδόν ή και μεταβάλλονται ριζικά. Ελάχιστα παραδείγματα:
·         Πώληση λαχανικών από το Διαδίκτυο online.
·         Παρασκευή τροφίμων με κρέας εργαστηρίου.
·         Λειτουργία σούπερ μάρκετ τροφίμων ληγμένων.
·         Χρέωση του αναπνεόμενου καθαρισμένου αέρα της ατμόσφαιρας.
·         Πολύ σύντομα, τo αυτοδίδακτο με υψηλή νοημοσύνη ρομπότ Amelia θα εξυπηρετεί στην τοπική αυτοδιοίκηση του Enfield (διοικητική περιφέρεια του Λονδίνου), σε υπηρεσία όπου πέρυσι έχασαν τη θέση τους 300 και πλέον εργαζόμενοι.

Η Ανθρωπότητα απειλείται από κινδύνους διάφορους δημιουργημένους από την ίδια (πιθανότεροι θεωρούνται σήμερα π.χ. ο πυρηνικός πόλεμος, η υπερθέρμανση του πλανήτη μας και οι γενετικά τροποποιημένοι ιοί), έτοιμη να παραδοθεί «στη σφήκα και στο ξινόχορτο» (Οδυσσέας Ελύτης). Ο λεπτοδείκτης του λεγόμενου «Ρολογιού της Αποκάλυψης» στα τρία λεπτά πριν από τα «μεσάνυχτα». Το ξεκίνημα «μετακόμισης» στη Σελήνη ορατό ως ανάγκη και ως δυνατότητα.

Με τη διαστημική τεχνολογία όχι μόνο νέοι πλανήτες ανακαλύπτονται και εξερευνούνται, αλλά και ενδείξεις για παράλληλα σύμπαντα αναζητούνται. Σήμερα η ύπαρξη εξωγήινων θεωρείται αναμφίβολη και η ανακάλυψη εξωγήινης ζωής επίσης ορατή.

Εντοπίζονται γονίδια που μπορούν να παρατείνουν τη ζωή ή που συνεχίζουν να λειτουργούν ακόμη και μετά το θάνατο, βήματα συντελούνται στη μελέτη της συνέχισης της ζωής μετά το θάνατο, επιχειρείται η επαναφορά στη ζωή οργανισμών που καταψύχθηκαν δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν (κουτάβι, μαμούθ κ.ά.).

Ο άνθρωπος επιχειρεί να γίνει αθάνατος. Ο συλλογικός πανανθρώπινος νους αυτοαναγορεύεται σε νέο Θεό.

Σήμερα ο κόσμος μας πλέει σε αχαρτογράφητα νερά, με χαμένες τις ισορροπίες του, ευρισκόμενος προ μιας πραγματικότητας που με τα σημερινά δεδομένα μόνο «οργουελική», «βαβελική», «εφιαλτική»  μπορεί να χαρακτηριστεί. Όθεν και οι αυτοκτονίες και τα πλήθος άλλα τραγικά που συμβαίνουν σήμερα γύρω μας. Ο άνθρωπος τρώει τις σάρκες του.

Με όλα τα παραπάνω, τεράστια ηθικά διλήμματα και πρακτικά ερωτήματα εγείρονται, καθώς και μια τεράστια ανάγκη δυναμικής προσαρμογής του ανθρώπινου όντος στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται. Αυτή είναι στην πραγματικότητα η Κρίση που μόλις έχομε ξεκινήσει να βιώνομε έντονα.

Έχουν τα Αστερούσια κάτι να πουν για όλα αυτά; Ή μήπως «Finis Asterousia» (κατά το «Finis Graeciae», Χρήστος Γιανναράς); Ποιά είναι η θέση τους, η θέση μας;

Νομοτελειακά εκεί που φτάσαμε θα φτάναμε. Γιατί όμως με προφάσεις διάφορες εξακολουθούμε την ίδια αμετανόητη πορεία; Η Κρίση μπορεί να είναι μια αφορμή σοφίας και μια ευκαιρία για διόρθωση πορείας της Ανθρωπότητας. Χωρίς αυτά, ανώφελα – ξανά – θα περάσει τις Συμπληγάδες που τόσο οδυνηρά καραβοτσακίζουν.


ΤΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Μέσα στο όλο κλίμα της τρέχουσας γενικευμένης Κρίσης, που μόνο ξαφνικά δεν ξεκίνησε, τα Αστερούσια ουδόλως εξαιρούνται: Βαρύτατα πληγωμένα, καθημαγμένα, με βλάβες πάρα πολύ δύσκολα αναστρέψιμες, το αντι-Αστερούσιο τώρα πλέον έχει κυριαρχήσει κι εδώ. «Η Κρητική Ψυχή μου επλήγη και ετρώθη καιρίως, υπέστη και κηλίδας ανεξιτήλους» (Γιάννης Μουρέλλος).

Οικισμοί αποδυναμωμένοι. Σχολεία κλειστά. Πλήρης ερημοποίηση του φυσικού χώρου, ρίξε μια ματιά από τα βόρεια: τοπίο σεληνιακό, «κρανίου τόπος», πονεί η ψυχή σου. Τα ωραιότερα σημεία του παράλιου καταστρεμμένα με δόμηση άναρχη ή για άλλους λόγους χαμένα πλέον. Κι ένα ιδιοκτησιακό ιδιότυπο, απαγορευτικό για ανάπτυξη φρόνιμη και για επιχειρηματικότητα υγιή. Σχέσεις και πλέγματα σχέσεων ιδιαίτερα τοξικά. Ως «άνθη του κακού» (Σαρλ Μπωντλαίρ) λουλουδίζουν στην περιοχή η παραβατικότητα, η εγκληματικότητα: πράξεις διαρπαγής, χασισοκαλλιέργεια, αρχαιοκαπηλία και άλλα παρόμοια.

Όλα αυτά καθίστανται ολοένα και βαρύτερα λόγω και της επιδεινούμενης οικονομικής δυσπραγίας. Η ζωή των ανθρώπων εδώ έχει γίνει ένα μαρτύριο. Και η μετάθεση ευθυνών βολεύει.

Η μαζική φυγή πριν από μισό αιώνα περίπου από τα Αστερούσια – απολύτως δικαιολογημένη – είχε και έχει γι αυτά συνέπειες ολέθριες. Μπορεί να παραλληλιστεί, υπό κλίμακα, με τη «φυγή εγκεφάλων» από την Ελλάδα σήμερα. Με συμπληρωματικό αυτοκαταστροφικό φαινόμενο την απόδιωξη εκείνου που αργότερα τολμά να επιστρέψει και να δοκιμάσει να προσφέρει αφιλοκερδώς.

Τα Αστερούσια σήμερα, έτσι, αποτελούν εύκολη λεία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τα προ ετών γεγονότα – άγνωστα στο ευρύ κοινό – σχετικά με τις περί την Μονή Κουδουμά εκτάσεις (με εμπλοκή της Μονής), και οι σημερινοί σχεδιασμοί ενεργειακών εγκαταστάσεων στην περιοχή.

Στα Αστερούσια σήμερα κατά κανόνα υπάρχει εμφανής αδυναμία ανάπτυξης υγιούς επιχειρηματικότητας από το ντόπιο στοιχείο καθώς και υποδοχής του ευαίσθητου ξένου επιχειρηματία τον οποίο ο ντόπιος θα στηρίξει πρόθυμα και από τον οποίο θα στηριχθεί, σε μια αλληλεπίδραση γόνιμη αμοιβαία.

Όλα αυτά και άλλα πολλά συναφή, για όσους δεν έχουν επαφή με τον τόπο εδώ φαίνονται ακραία ασφαλώς, και η παρούσα απόπειρα συνοπτικής αποτύπωσής τους τόλμημα δυσάρεστο εξαιρετικά. Αλλά για εμάς είναι, δυστυχώς, η δεινή πραγματικότητα.

Αναμφισβήτητα, πάντα υπάρχουν εδώ άνθρωποι με ιδιαίτερη ποιότητα, καθώς και τοπικά υποσύνολα, που αντιστέκονται περισσότερο. Όμως τα αποτελέσματα τέτοιων επίπονων – κατά κανόνα προσωποπαγών ή περιστασιακά οργανωμένων – προσπαθειών τελικά εξανεμίζονται γρήγορα μέσα στο γενικό Κακό.

«Τις πταίει» για τα παραπάνω; Ανάλογα με την οπτική γωνία και τη συγκεκριμένη κλίμακα αναζήτησης της ευθύνης, μπορεί να καταλήξει κανείς σε πλήθος διαφορετικά συμπεράσματα. Χρειάζεται πολύς, συστηματικός και καλόπιστος προβληματισμός.


ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ
50x.tif
Εστιάζουμε την προσοχή μας στα εξής δύο ουσιώδη: (α) Ζούμε στο μεταίχμιο μεταξύ του μέχρι πρότινος modus vivendi του εξαίσιας πνευματικότητας ανθρώπου των Αστερουσίων που μόλις προλάβαμε να γνωρίσομε, και ενός γοργά επερχόμενου, ολότελα διαφορετικού, παγκοσμιοποιημένου, ασφαλώς μη γνήσια ανθρώπινου και κατά πάσα πιθανότητα απάνθρωπου αύριο. Αναδεικνύεται η ανάγκη για υιοθέτηση ρηξικέλευθων προσεγγίσεων στην ατομική και συλλογική έως και πανανθρώπινη σκέψη και πράξη. (β) Τα Αστερούσια, δεκαετίες τώρα, μέρα τη μέρα θρουλούνε. Πραγματικότητα από κάθε άποψη τραγική. Για επισήμανση και αντιμετώπιση κινδύνων και διάσωση όσων πολύτιμων είναι ακόμα καιρός χρειάζεται δουλειά πολλή και σκληρή.

Ως ένα ελάχιστο, αθόρυβο αλλά συστηματικό εγχείρημα προς τις κατευθύνσεις αυτές, με τους ανάλογους ευνόητους στόχους, δημιουργήσαμε πριν από χρόνια το Εντευκτήριο Πολιτισμού Αστερουσίων, στοιχεία της φυσιογνωμίας του οποίου δίνομε εδώ στη συνέχεια αμέσως.

Πρόκειται για μια συλλογικότητα προσώπων που ενδιαφερόμαστε έμπρακτα και λειτουργούμε συνειδητά με δραστηριότητες ευποιίας για τον Πολιτισμό, ένας κύκλος φίλων και συνεργατών, λέσχη ή φόρουμ. Κοινωφελής, προς το παρόν άτυπη, χωρίς πρόθεση για επιβολή απόψεων ή καταστάσεων. Η ονομασία, παρά το γεγονός ότι παραπέμπει στο τοπωνυμικό «Αστερούσια» (όρη της Κρήτης), στην πραγματικότητα αναφέρεται στην αρχέγονη ακατάλυτη Ουσία του ανθρώπινου όντος. «Σγουραφιά» μας (Βιτσέντζος Κορνάρος) «ο Φύλακας άγγελος των Αστερουσίων», το «ΕυΠ» της ευποιίας στo «ψυκό» του, στη βασική του μορφή χωρίς εξωτερική περιβάλλουσα για να δηλώνει την εξωστρέφεια.

Περί Πολιτισμού, εδώ περιοριζόμαστε επιγραμματικά στα εξής:
·         Είναι ό,τι ωραιότερο διαθέτει εντός του το ανθρώπινο ον και ό,τι ουσιαστικότερο αναδείχτηκε ως τώρα στις πιο υπέροχες στιγμές ολόκληρης της ιστορικής πορείας του.
·         Κρίνεται πάντα σε σχέση με την «πόλη», με κάποια «κοινωνία».
·         Είναι εκείνο το πατροπαράδοτο που εμάς εδώ μας το δόσανε τα Αστερούσια.
·         Τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο είναι ανάγκη ζωτική, όπως ο αέρας που αναπνέομε.
·         Δε ρέει ως ένα αυτονόητο συνεχές, μερικώς μόνο κληρονομείται, θέλει αγώνα για να διατηρηθεί και να προαχθεί.

Στην αντισυμβατική αυτή συλλογικότητα δεν υπάρχει η έννοια του μέλους, δεν κρατιούνται πρακτικά, δεν γίνεται διαχείριση χρημάτων, ενώ εκ των ουκ άνευ είναι η ελεύθερη βούληση για συμμετοχή και ο αποδεδειγμένος προσανατολισμός στο αποτέλεσμα.

Τα όποια κείμενα – τυπικά έγγραφα, δημοσιεύσεις, αυτοεκδόσεις ή άλλα – παράγονται στα πλαίσια του Εντευκτηρίου φέρουν το όνομα εκείνου που τα έγραψε και έχει τα πνευματικά δικαιώματα και την ευθύνη γι αυτά. Κείμενα επ’ ονόματι του Εντευκτηρίου συλλογικά είναι επίσης μια δυνατότητα.

Ένα από τα υποδείγματα για τη δημιουργία του Εντευκτηρίου ήταν εκείνο του Νικολά Μπουρμπακί, του «μεγαλύτερου ίσως μαθηματικού του  20ου αιώνα» που όμως δεν υπήρξε ποτέ.


ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΡΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Ενδεικτικά θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε στο Εντευκτήριο – τότε που ενώ υπήρχαν όλοι οι κακοί οιωνοί κανείς δεν τους έδινε σημασία, τότε που ενώ υπήρχε ακόμα καιρός σπαταλήθηκε αφρόνως – και για τα οποία υφίσταται μεγάλη σειρά γραπτών κειμένων μεταξύ των οποίων επιστολές προς την Κοινότητα Σταβγιών Νομού Ηρακλείου και προς την Ενορία Καπετανιανών καθώς και αλληλογραφία με Δημόσιες Υπηρεσίες:

·         Για το «Τσικνογεννιανό Νερό» (1993).
·         Δρόμος-αυθαίρετα στη θέση Αγ. Ιωάννης (1993).
·         Χαρακτηρισμός ως διατηρητέου ολόκληρου του οικισμού Καπετανιανών (1994).
·         Εθνικός Δρυμός Αστερουσίων (1994).
·         Πίνακες ανακοινώσεων στα Καπετανιανά (1994).
·         Τακτική επίσκεψη ιατρού στο ορεινό χωριό Καπετανιανά (1994).
·         Μεταβολή των ορίων της Κοινότητας Σταβγιών (1994).
·         Πιλοτικό πρόγραμμα δενδροφύτευσης στα Καπετανιανά (1994).
·         Διοργάνωση του δρόμου «Πεταχτάρηδες» (1994).
·         Τακτική Συγκοινωνία Καπετανιανών (1994).
·         Συνένωση Κοινοτήτων σε Δήμο (1994).
·         Διαλογική αλληλεπίδραση της Κοινότητας με τους Καπετανιανούς (1994).
·         Διάσωση της ράτσας των σκλέτων προβάτων των Αστερουσίων (1994).
·         Πρωτοβουλίες για σύσταση Αναπτυξιακού Φορέα στην ευρύτερη περιοχή (1994).
·         Το Τουρκικό Αρχείο Πύργου Μονοφατσίου (1994).
·         Το Ιδιοκτησιακό Πρόβλημα της Καπετανιανής Περιφέρειας (1994).
·         Βάσεις για ένα Συνεδριακό Κέντρο στα Καπετανιανά (1994).
·         Έκκληση για τα τοπωνύμια των Καπετανιανών και άλλα (1995).
·         Χορήγηση διαφόρων αδειών από την Κοινότητα σε κτίσματα στην παραλιακή ζώνη (1995).
·         Συντήρηση της «Εικόνας του Γιαχνογιώργη» και άλλα σχετικά (1993, 1994).


ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΩΝ: ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ

Οι εργασίες του Εντευκτηρίου – συνοδευόμενες από αυτοεκδόσεις όποτε τέτοιες κρίνονται σκόπιμες και είναι πρακτικά εφικτές – είναι τακτοποιημένες σε Ενότητες, μεταξύ των οποίων και οι εξής:

·         Ιχνηλασίες: Για να μπορεί ο καθένας που ζει ή τα βήματά του τον φέρνουν σ’ αυτόν τον τόπο να γνωρίζει πληροφορίες χρήσιμες για το χώρο, για τη φύση, για πρόσωπα και γεγονότα της τοπικής μικροϊστορίας, για τη σύνδεση του τόπου με την Ιστορία που διδάσκεται στο σχολείο και άλλα παρόμοια.

·         Γενεαλογικά: Αναπτύχθηκε ειδικό τριπλό σύστημα αποτύπωσης γενεαλογικών δεδομένων με βολικό κείμενο (τύπου δένδρου, τύπου κλάδων, και τύπου πλάγιας γραμμής), διαφορετικό από τα προγράμματα που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο, προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της περιοχής, και με κανόνες τέτοιους που εύκολα να μπορεί το κείμενο να μετατραπεί σε υπολογιστική βάση δεδομένων. Με χρήση αυτού του συστήματος έχουν καταγραφεί περί τις 350 οικογένειες της ευρύτερης περιοχής, ένα σύνολο δεδομένων πολύτιμο τόσο για τους ανθρώπους όσο και για ανθρωπολογικές και άλλες επιστημονικές μελέτες.

·         Ποίηση: Γιατί «δεν είμαστε ποιητές σημαίνει φεύγουμε, σημαίνει εγκαταλείπουμε τον αγώνα» (Γιώργος Σαραντάρης), και γιατί ο τόπος αυτός ως γνωστόν διακρίνεται για την ιδιαίτερη ποιητική ικανότητα των ανθρώπων του.

·         Στοχασμοί: Αποτύπωση προβληματισμών και άλλων σκέψεων, ο λόγος πεζός.

·         Το Ιδιοκτησιακό: Συλλογή και συστηματική επεξεργασία ιδιοκτησιακών δεδομένων για διάφορες περιοχές. «Ντα μούλκικα θαρρείς πως είναι;», κατά την παλιότερη τοπική έκφραση. Θέμα πολύπλοκο, απτόμενο των πραγματικών δυνατοτήτων μελλοντικής ανάπτυξης αλλά και της προστασίας του τόπου και της κοινωνικής συνοχής, κυριολεκτικά επικίνδυνο, παραβλεπόμενο υποκριτικά και με σκοπιμότητες.

·         Επιστημονικές μελέτες: Συμμετοχή στην εκπόνηση της δημοσιευμένης ερευνητικής εργασίας «22 χρόνια διαχρονικής παρακολούθησης των δεικτών θνησιμότητας του πληθυσμού ευθύνης του Κέντρου Υγείας Χάρακα, συμπεράσματα και αυτοκριτική» (2008). Υποβοήθηση του προσανατολισμού στα Αστερούσια του ερευνητικού προγράμματος «Οικολογική μελέτη του φαινομένου της ερημοποίησης των μεσογειακών οικοσυστημάτων της Κρήτης» (ΠΕΝΕΔ 1995, υπεύθυνος ο Δρ Μιχ. Τσιουρλής). Συμβολή στη συλλογή των δεδομένων της σχετικά πρόσφατης έρευνας «ΔΙΑΦΩΝΗΕΝ» (Πρόγραμμα «Θαλής») για τη διερεύνηση της κρητικής διαλέκτου της Μεσαράς και τη συγκριτική της μελέτη σε σχέση με άλλες διαλέκτους της Ελλάδας. Και άλλα.

·         Αναπτυξιακά: Συγγραφή και συντονισμός της ομάδας εργασίας της Πρότασης «Σύνολο έργων και ενεργειών για την προστασία και διαχείριση των Αστερουσίων» (ΥΠΕΧΩΔΕ, 1999, Δήμος Κόφινα – συμμετοχή των όμορων Δήμων Αστερουσίων και Γόρτυνας). Συγγραφή και αναμόρφωση μετά την μερική αρχική εγκρισή της της Πρότασης «Διαχείριση της ευρύτερης προστατευόμενης περιοχής του Κόφινα στα Κεντρικά Αστερούσια» (ΥΠΕΧΩΔΕ, 2003, Δήμος Κόφινα – συμμετοχή του Παν/μίου Κρήτης/Μουσείο Φυσικής Ιστορίας). Συνοπτική μελέτη δομής παρουσίασης στο Διαδίκτυο του υπό σύσταση άτυπου φορέα «ΕΠΡΟx2» (σχετικού με δίκτυο τροφίμων, πρωτοβουλία του μηχανικού κ. Ν. Λεβεντάκη, Ηράκλειο 2010). Σχεδιασμοί-Προτάσεις για την ανάπτυξη του αθλητικού τουρισμού στα Αστερούσια (για το πρόγραμμα ALLWAYS TOURISM, Κοινοτική Πρωτοβουλία EQUAL, 2006). Και άλλα.

·         Αντίσταση-Πολιτισμός: Στην Ενότητα αυτή επιχειρείται συγκρότηση και εκφορά λόγου για την αντι-στάση που απαιτείται στις συνθήκες της σύγχρονης Κρίσης, και διαμορφώνεται η έννοια της ταυτόσημης με τον Πολιτισμό Αστερούσιας Αντίστασης.

·         Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Διαχείρισης Κρίσεων Ασημίου (ΔΚΑx2): Μια προσπάθεια για την πιλοτική πρακτική εφαρμογή της ιδέας της Αστερούσιας Αντίστασης σε μια επαρκώς μεγάλου μεγέθους τοπική κοινωνία, συγκεκριμένα σε εκείνη της κωμόπολης Ασήμι της Μεσαράς.


Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ

Αντιλαμβανόμαστε και βιώνομε καθημερινά την Κρίση, την παγκόσμια και τη δική μας. Στις συνήθεις σχετικές συζητήσεις, ωστόσο, μας διαφεύγουν μάλλον τα ουσιωδέστερα.

Ερώτημα πρώτο και κύριο: Χρειαζόμαστε σήμερα να κάμομε Αντίσταση; Μεθοδολογικά, ας αφήσομε για μετά το τι και το πως.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα μπορούμε, προκύπτει μετά βεβαιότητος πως «με την κεφαλή που κρατούμε» οι όποιες ελπίδες αποφυγής του κατακλυσμιαία επερχόμενου είναι φρούδες.

Μήπως να μην ασχοληθούμε, καλύτερα, και απλώς να αποχαιρετίσομε διαπαντός τα Αστερούσια, τα δικά μας εκείνα; «Νίκη η φυγή» (Αταόλ Μπεχράμογλου), μα δε μας ταιριάζει.

Μήπως είναι καλύτερα να τα αφήσομε όλα στα χέρια του Θεού; Βολεύει εδώ αυτή η προσέγγιση. Γιατί, λέγανε κάποτε οι Γεροντάδες του Κουδουμά, τις ημέρες που πρωτανοίγανε εκεί το πηγάιδι: «Θα ’ρθει θα ’ρθει ένας καιρός και στον τόπο θα ’ποκάμουνε τα σπαρμένα, θα ’ρθει καιρός και θα ’ποκάμουνε τα αμπέλια και τα βετσάρικα και οι μέλισσες. Τότες θα ’ναι που ο Νοθιάς κι ο Δυσκός, οι δυο μεγάλοι στρατοί, θα κουτελώσουνε στον τόπο απού ’ναι η γούρνα η Κουτσαχείλα που θα ξεχειλίσει στο αίμα ντως. Μα η Ανθρωπότη τότες θα σωθεί εις τη Μεγάλη Νοτικάδα», δηλαδή στα Αστερούσια. Μοιρολατρικό, «κούνιε και συ τα χέρια σου».

Μήπως προτιμούμε να παράγομε ως σύγχρονοι stravaganti, σαν εκείνους του Βενετοκρατούμενου Χάνδακα, ελπίζοντας πως από το έργο μας θα μείνει ένας «Ερωτόκριτος» να φωτίζει τους αιώνες; Αμετροεπές.

Η εκτίμηση «πράμα άλλο δε μπορεί να γενεί» αποτελεί μια συνήθη γενίκευση, συμβατή με τις αρχές της αδράνειας και του βολέματος: Πολλά σημαντικά – για εμάς και για τους άλλους – τα μπορούμε αν τα τολμήσομε.

Κι ακόμη, η στάση «εγώ μέχρι τόσο μπορώ, αυτό κάνω» δείχνει πόσο απέχουμε από τη σοφία της μέλισσας.

Ο δρόμος της Αντίστασης είναι μονόδρομος. «Άντρες τση Κρήτης και Θεοί του Τόπου, Βοηθάτε!» (Γιώργης Καράτζης).

Εμείς, αξιωματικά πλέον, ενδιαφερόμαστε πάντοτε μόνο για μια Αντίσταση ταυτόσημη με τον Πολιτισμό, την Αστερούσια Αντίσταση. Γιατί μόνο έτσι το αποτέλεσμα για την Ανθρωπότητα μπορεί να ’χει διάρκεια και θα αποφεύγονται όμοια λάθη.

Στην πραγματικότητα, πολλοί γύρω μας αντιστέκονται σε ποικίλους τομείς, με πολύ κόστος, κυριολεκτικά υπερβαίνοντες εαυτούς. Αλλά η όποια αποτελεσματικότητα είναι αποσπασματική, περιορίζεται σε μικροκλίμακες και τελικά ακυρώνεται γρήγορα από τα πράγματα. Για τη δημιουργία ελάχιστης κρίσιμης μάζας ένα κλίμα Αντίστασης είναι αναγκαίο.

Γιατί όμως κανείς δε μιλεί για αυτή καθαυτή την Αντίσταση; Υπάρχουν τόσα ερωτήματα που χρειάζεται να απαντηθούν, τόσα να Μιληθούν δημόσια. Το ότι το ζήτημα της Αντίστασης δεν εκφράζεται με το λόγο-ομιλία μας, κατά πάσα πιθανότητα αντανακλά έναν απέραντο διάχυτο υποσυνείδητο Φόβο ή το γεγονός ότι – σε ατομικό και συλλογικό και συνολικό επίπεδο – δεν εξετάζεται ούτε στο λόγο-λογική μας.

Αλλά ποιά η αξία μιας προτομής εδώ δίπλα μας ή της παρουσίασης του βιβλίου ενός χωριού ή των εκδηλώσεων ενός πολιτιστικού συλλόγου μας χωρίς ούτε μια κουβέντα για σύγχρονη Αντίσταση; Τόσα έργα και τόσες εκδηλώσεις ποικίλες γύρω μας χάνουν πολλή από την πραγματική δύναμή τους μένοντας έτσι σιωπηλές.

Όταν κάποιος τολμά να μιλήσει, σε περιβάλλοντα διάφορα, ως συνηθέστερες αντιδράσεις συναντά κατά κανόνα καχυποψία, ενόχληση, προφάσεις, υπεκφυγές και άγχος παραλυτικό. Ο συνομιλητής του του απευθύνει ερωτήματα – λογικά και ευνόητα ασφαλώς – περιμένοντας έτοιμες απαντήσεις. Επίσης, το μυαλό πολλών – δυστυχώς πολύ – πηγαίνει στα όπλα, στη μέλαινα χείρα, στη βία: τόσο πολύ έχομε εθιστεί ως κοινωνία σ’ αυτά, που δυσκολευόμαστε ή και αρνούμαστε να σκεφτούμε προσεγγίσεις διαφορετικές, να πιστέψομε ότι υπάρχουν και είναι εφικτές, να προσπαθήσομε.

Το αντιρρητικό προ αιώνων Λουσούδι των Αστερουσίων σήμερα πάλι μας δείχνει Αντίσταση. Η Αντίσταση ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μας. Όμως, οφείλει να πηγαίνει μαζί με μια ταυτόχρονη εσωτερική καλλιέργεια του «καλού κ’ αγαθού».

Καταθέτομε με ευθύτητα εδώ – ως κατά χρέος συμβολή μας στο όλο γίγνεσθαι – την ιδέα της Αντίστασης με την έννοια του Πολιτισμού, προτεινόμενης επίσης με τον όρο Αστερούσια Αντίσταση. Στόχοι της εδώ παρουσίασης η πρόκληση ευρύτερης προβληματισμένης συζήτησης, η προώθηση της ιδέας σε ευρύτερα κοινωνικά σύνολα, και η βηματοδότηση τοπικών κοινωνιών με σκοπό τη δημιουργία ελάχιστης κρίσιμης κοινωνικής μάζας.

Η ιδέα αφορά όχι μόνο τον κοινωνικό χώρο των Αστερουσίων αλλά και οποιαδήποτε άλλη τοπική κοινωνία, όλη την Κρήτη και πέρα από αυτή.

Σε κάθε περίπτωση, βασικοί στόχοι της οι εξής δύο: (α) Εδώ και τώρα υπεράσπιση του συγκεκριμένου τόπου και ανθρώπου. (β) Κατάθεση πρότασης για τον Άνθρωπο και τον Πολιτισμό του μέλλοντος γενικότερα.


ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑΣ ΑΝΤΊΣΤΑΣΗΣ

Την Αντίσταση την οραματιζόμαστε έτσι:

·         Ταυτόσημη με τον Πολιτισμό μας και την Παιδεία.
·         Ενάντια στην κάθε φθορά και σήψη του ανθρώπινου όντος.
·         Ενάντια στη γύμνια, την ξυπολυσιά και την πείνα.
·         Ενάντια στην απληστία, στη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε χτήνος.
·         Ενάντια στη μεταμόρφωση του ανθρώπου σε γρανάζι, στο ακούσιο και βίαιο σκλάβωμά του.
·         Ενάντια στο Φασισμό.
·         Ενάντια στην απογύμνωση του ανθρώπου απο την Ψυχή και το Πνεύμα.
·         Ενάντια στην καταπάτηση των αυτονόητων Δικαιωμάτων που κέρδισε ο άνθρωπος με αγώνες.
·         Ενάντια στο βιασμό της Φύσης.
·         Ενάντια στην παραβίαση των ανθρώπινων μέτρων, στην ανισορροπία του Ανθρώπου με το Εντός του, τη Φύση, το Συνάνθρωπο, το Θεό.
·         Ενάντια στον εκάστοτε εξωτερικό ντουχιουμάνη, φανερό ή μη, αλλά και ενάντια πρώτα στον κακό εαυτό μας.
·         Υπερασπιζόμενη τον Άνθρωπο, το Πνεύμα, την Ελευθερία και τα άλλα πανανθρώπινα Ιδανικά.
·         Υπερασπιζόμενη τον αδύναμο που δε φταίει.
·         Για τη δημιουργία μιας ανθρώπινης ποιότητας καλύτερης από εκείνην που έχομε πετύχει ως τώρα.
·         Για μια ζωή ανθρώπινη αξιοβίωτη και όχι βιώσιμη μόνο, για αγαθά εκλεκτά, για το εδώ και το τώρα μα και για το αεί.
·         Για τον άνθρωπο του τόπου και για την Ανθρωπότητα όλη.
·         Με δημιουργικότητα.
·         Κοινωφελή.
·         Πραγματικά δημοκρατική.
·         Εξωστρεφή.
·         Με αρχές ηθικές, Ανθρωπιά.
·         Συνειδητή, συνειδητοποιημένη.
·         Αγνή.
·         Χωρίς τίποτα σκοτεινό, χωρίς βία οποιουδήποτε τύπου.
·         Όχι κρυμμένη, μα ολοφάνερη, μέσα στα πλαίσια του ανθρώπινου Νόμου.
·         Εκπεφρασμένη, μέρος του καθημερινού καλόπιστου δημόσιου στοχασμού και λόγου.
·         Όχι περιστασιακή αλλά συστηματική.
·         Διαρκή, εν κινδύνω και εν καιρώ ειρήνης, ανεξαρτήτως καλών ή κακών εποχών.
·         Αυτοοργανωμένη σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, με αναδιοργάνωση αυτών.
·         Με ενεργοποίηση και λειτουργία των πολιτών σε βάσεις νέες, με νέο ήθος στην επιλογή των τοπικών αρχόντων.
·         Με ανάπτυξη συνεκτικών τοπικών ταυτοτήτων.
·         Έμπρακτη.
·         Με ρεαλισμό, χωρίς ψευδαισθήσεις.
·         Ξεκάθαρα προσανατολισμένη σε επιμέρους στόχους.
·         Ευφυή.
·         Με προσαρμοστικότητα.
·         Προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα, με στοχοθεσία, με προτεραιότητες.
·         Μεθοδική.
·         Με κανόνες.
·         Οργανωμένη έτσι που να είναι πρακτικά υλοποιήσιμη.
·         Οργανωμένη έτσι που να υπερβαίνει τις ανθρώπινες αδυναμίες και τις μικρότητες και τα λάθη.
·         Με μηχανισμούς αυτοδιόρθωσης.
·         Με μόρφωση για πνευματική δύναμη, με οικονομική ανάπτυξη για πόρους.
·         Με εξασφάλιση θεμιτών οικονομικών πόρων.
·         Με αξιοποίηση των καλών δυνατοτήτων που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία.
·         Με τις δικές μας «δεξαμενές σκέψης», με τις δικές μας «ομάδες εργασίας».
·         Με βασικό λειτουργικό κύτταρο τους πυρήνες εργασίας.
·         Με συμμάχους επιλεγμένους σωστά.
·         Δυναμική.
·         Χωρίς φοβίες.
·         Χωρίς εγκλωβισμό σε βερμπαλισμούς, άγονες προγονοπληξίες ή ύποπτες συνθηματολογίες.
·         Χωρίς κομματικές ή άλλες αγκυλώσεις.
·         Χωρίς νοοτροπίες και πρακτικές φασίζουσες σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής μας.
·         Χωρίς μισαλλοδοξίες, χωρίς φανατισμούς, χωρίς ψυχροπολεμική ορολογία και σκέψη.
·         Με αισιοδοξία και πίστη στο εφικτό.
·         Πέραν του βολικού, του χόμπι, των στείρων καφενειακών συζητήσων, του μυρηκάσματος και των ευφυολογημάτων.
·         Μέρος της προσωπικής και τοπικής κουλτούρας.
·         Μέρος της καθημερινής μας πρακτικής, συνέχεια της οικογενειακής μέριμνάς μας.
·         Σε συνδυασμό με την επαγγελματική προκοπή αλλά και πέραν αυτής.
·         Πέραν της κοινωνικής συνεισφοράς μας μέσα από τους επαγγελματικούς χώρους μας.
·         Με εργασία πολλή και ενδιαφέρον συνεχές.
·         Με τέντωμα της προσωπικής προσπάθειας.
·         Χωρίς ασυδοσία κανενός.
·         Μαζί με τους άξιους μπροστάρηδες.
·         Με έλεγχο των εχόντων ως ρόλο τους το συντονισμό ή τη λήψη αποφάσεων παραπάνω επιπέδου.
·         Χωρίς εκμετάλλευση της συνεισφοράς των άλλων.
·         Χωρίς εκμετάλλευση της ίδιας της έννοιας της Αστερούσιας Αντίστασης.
·         Χωρίς ξεπουλήματα συνειδήσεων και τόπου.
·         Με προσπάθεια συλλογική.
·         Με σύμπνοια.
·         Με άμιλα ευγενική και αντί κοτίνου αριστείες στο ευ αγωνίζεσθαι.
·         Με συμμετοχή όλων των τοπικών δυνάμεων.
·         Μαζί με τον πνευματικό άνθρωπο, με το γεωργό και το κτηνοτρόφο, με την Εκκλησία, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους πολιτιστικούς συλλόγους, τους αθλητικούς και καλλιτεχνικούς φορείς, τα Σχολεία.
·         Μαζί με τους ξενιτεμένους, τους αλλοδαπούς κατοίκους, τους επισκέπτες, τους φιλοξενούμενους.
·         Με αξιοποίηση των ικανών και προοδευτικών μελών της τοπικής κοινωνίας που προκόβουν σε οποιονδήποτε τομέα, ακόμη κι αν ειναι γεωγραφικά απομακρυσμένα.  
·         Μαζί με τις άλλες τοπικές κοινωνίες δίπλα μας και μακρύτερα, σ’ έναν ωραίο αυτονόητο συγκρητισμό.
·         Με οργάνωση των χώρων δουλειάς σε ένα τέτοιο πλαίσιο επίσης.
·         Με ιδιαίτερα βαρύνοντα το λόγο και το ρόλο των πνευματικών κέντρων του τόπου.

Αυτή την Αντίσταση-Πολιτισμό προτείνομε στους ανθρώπους και στις τοπικές κοινωνίες (με ευρεία την έννοια της τοπικότητας λαμβανομένων υπόψη και των συνθηκών που διαμορφώνονται μέσω του Διαδικτύου).

Χρειάζεται όντως πολλή δουλειά και αντοχή, υπάρχουν όντως τεράστιες δυσκολίες: αντιδραστικές νοοτροπίες, ξεβόλεμα, θιγόμενα συμφέροντα, αυτάρεσκες μικροεπιδιώξεις και άλλα. Χρειάζεται κυρίως τολμηρός προβληματισμός και πρακτική δραστηριοποίηση.

Καλώς ορίσατε στον κόσμο της Αστερούσιας Αντίστασης. Και της Ουτοπίας; Εξαρτάται από όλους μας. Πολύ χριστιανική; Αλήθεια, γιατί όχι;


ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΟΡΗ ΣΥΝΟΛΙΚΑ

1.      Προτείνομε τα Αστερούσια ως ένα κηρυγμένο Αγιορείτικου τύπου αντισυμβατικό Άβατο: με τις δέουσες μέριμνες για τους ανθρώπους και για το φυσικό χώρο, με καλλιέργεια της πνευματικότητας, και με ευαίσθητα προσανατολισμένη επιχειρηματικότητα.

2.      Για τη στήριξη των Αστερουσίων – τόπου και ανθρώπων – προτείνομε στην Περιφέρεια Κρήτης τη δημιουργία κομβικού κέντρου-εργαστηρίου, διαδημοτικού και με τη συμμετοχή της Εκκλησίας, με αντικείμενά του την τεκμηρίωση, την εκπόνηση προτάσεων χρηματοδότησης, την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων από τους κατά νόμο και καθ’ ύλην αρμόδιους, καθώς και το συντονισμό και τη διευκόλυνση των εδώ ποικίλων ερευνητικών, μορφωτικών και λοιπών κοινωφελών δραστηριοτήτων.


ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ – ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

1.      Με αφορμή τη σημερινή πολύπλευρη Κρίση, προτείνομε σε όλους ως άμεση και επιτακτική την ανάγκη Αντίστασης ταυτόσημης με τον Πολιτισμό, που την ονομάζομε Αστερούσια Αντίσταση (ονομασία εμπνευσμένη από τα Αστερούσια όρη της Κρήτης).

2.      Καλούμε το δημοσιογραφικό κόσμο για τη διάδοση και όλο τον πνευματικό κόσμο για την επεξεργασία και τον εμπλουτισμό της ιδέας της Αστερούσιας Αντίστασης.

3.      Ιδίως, καλούμε τους πνευματικούς ανθρώπους τους καταγόμενους από τα Αστερούσια ή δραστηριοποιούμενους εδώ ή με οποιοδήποτε τρόπο σχετιζόμενους, να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους προς την κατεύθυνση αυτή.

4.      Προτείνομε στην Περιφέρεια Κρήτης, τη δημιουργία Διαρκούς Συνεδρίου Αστερούσιας Αντίστασης, ως ένα εγχείρημα Πολιτισμού καθαρά: ένα φόρουμ, εμβέλειας παγκρήτιας, με γεωγραφικό κέντρο αναφοράς για προφανείς ιστορικούς λόγους το Λουσούδι των Αστερουσίων, υποστηριζόμενο από κοινωνικούς επιστήμονες και στοχαστές και άλλους ανθρώπους του πνεύματος, βήμα διαλόγου και προβληματισμού με προσανατολισμό έμπρακτο, με σκοπούς τη διάδοση και προαγωγή της ιδέας αυτής και τη βηματοδότηση με αυτή των ποικίλης κλίμακας τοπικών κοινωνιών. Θα ’ναι πρωτοπορία και πατριωτισμός και τιμή.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τα Αστερούσια δεν είναι μόνο ένα γεωλογικό ύβωμα. Τόπος και άνθρωποι είμαστε μια αρχαία Ψυχή, Ουσία ακατάλυτη, ενιαία. Βαρειά πληγωμένοι σήμερα, μα δεν έχομε πέσει.

Και είμαστε τώρα Όλοι Μαζί: όλα τα εδώ Αστερούσια, όλοι οι όπου γης Αστερούσιοι: «Μαζί θα το στέσομε το χωριό Καπετάνιο», λέει η Μαγδαληνή Σφακιανάκη στον αδελφό της τον καπετάν Γιάννη Αϊνικολιώτη, αρνούμενη με πείσμα να φύγει και να γλυτώσει, όταν το θέρος του 1878 αυτός τραυματισμένος βαρειά και κατάκοιτος στη λοτζέτα του πατρικού τους στον Άγιο Νικόλαο των Αστερουσίων διατάσσει την εκκένωση του χωριού αφού οι Τούρκοι σιμώνουνε, ήδη περνούνε τα Πετροπάναγα, κερδίζοντας στη μάχη που έχει ξεκινήσει από το χωριό Φουρνοφάραγγο.

Δεν πιστεύομε στον εχθρό, ούτε και τον φοβούμαστε, όσο φανταχτερός και ακαταμάχητος και αν μοιάζει: Στο κατακτημένο από τον Κιοπρουλή Χάνδακα του 1669 απέμειναν δικοί μας μόνο μια γριά και ένας παπάς (Νικόλαος Σταυρινίδης), και η Χιτλερική Κατοχή είναι πρόσφατη. Δεν του παραδινόμαστε. Αντιστεκόμαστε με «όνειρο» και με «λογισμό» (Διονύσιος Σολωμός).

Θα παλέψομε ξανά, όπως ξέρομε να κάνομε πάντα. Τραγούδι μας πάλι η Αντίσταση.

Σηκωθείτε – σηκωθείτε το Τραγούδι μας να πείτε (στίχος στρατευμένου ποιήματος παιδικού τάχα μου, αυτοέκδοση του 2012).



ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΤΟΠΙΚΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ
(Αστερούσια όρη της Κρήτης, χωριό Καπετανιανά)

Βασι(γ)έτι                    Διαθήκη, τελευταία επιθυμία. Από την τουρκική λέξη vasiyet.
Σκαμνιά                       (στα –) Ο τρόπος που γινόταν παλιότερα ο τοκετός στο σπίτι.
Μασουλίδα                   Τροφή που παρέχεται από τη μητέρα στο μωρό μασημένη.
Σπανιάδα                     Φτωχότατο φαγητό που την απλούστερη μορφή του ήταν ένα πιάτο ζεστό νερό με λίγο αλάτι, ελάχιστο («μια στάξη») ελαιόλαδο, και λίγο παξιμάδι μέσα.
Χυλός                          Φτωχότατο φαγητό καμωμένο μόνο με κουρκούτι στο τηγάνι. Με πρόσθεση ελάχιστων επιπλέον υλικών μπορούσε να γίνει πολύ νόστιμο.
Καύκαλο                      Ψωμί που έχει γίνει παξιμάδι, χωρισμένο οριζόντια στα δύο: το «πανωκαύκαλο» και το «κατωκαύκαλο».
Βούργια                       Το παραδοσιακό υφαντό σακκίδιο του βοσκού.
Έλιγο                           Λίγο, σε μικρή ποσότητα. Μεταφορικά: μικρόσωμο.
Ασκελετούρα               Ο γνωστός βολβός που αφθονεί στην κρητική φύση, σκυλοκρομμύδα, σκιλλοκρομμύδα.
Αξυπόλυτος                 Ξυπόλυτος, ανυπόδητος.
Ασπραγκάθα                Φυτό αγκαθωτό. Έτσι λέγονται και τα αγκάθια του.
Σαλισαμπρότσιτα         Αγκάθι πολύ σκληρό από το «σαλισάμπρι» όπως λέγεται αλλοιώς το φυτό «αθάνατος».
Πλαϊσερό                     Λίπος από τα «κοιλικά» (εντόσθια) του χοίρου, στεγνωμένο και διατηρούμενο κατάλληλα π.χ. στον καπνό του τζακιού. Πολύ χρήσιμο σε διάφορες θεραπείες, κυρίως ως μαλακτικό σε φλεγμονές και πληγές.
Γιατροπορεύω              Θεραπεύω εμπειρικά.
Πετροπάτημα               Πολύ οδηνηρή φλεγμονή στο μπροστινό μέρος των πελμάτων, λίγο πιο πίσω από τα δάχτυλα. Παλιότερα συχνό. Οφειλόταν στη ζωηρή βάδιση χωρίς παπούτσια σε έδαφος ανώμαλο και σκληρό.
Νταμπούσκα                Είδος παγουριού για νερό.
Κίτικο                          Σπάνιο. Η συλλαβή «κί» εδώ προφέρεται πάντα ελαφρά, όπως θα τη μιλούσε ένας αστός με καλλιεργημένη προφορά και ποτέ με τη συνήθη βαριά προφορά της επαρχίας όπως π.χ. στις λέξεις «κίτρινο» ή «κύμα». Λέξεις με τέτοιες ασυνήθιστα προφερόμενες συλλαβές είναι συνολικά περί τις 25 μόνο: κινίνο, κιμάς, σακίζι (η χιώτικη μαστίχα), κίσκιντα (παιδικό παιχνίδι), χιλές (εξαπάτηση), αχύρι (στάβλος), χιράμι (είδος υφαντού) και άλλες.
Ξαργιτού                      (ή ξαργότου) Επίτηδες, σκόπιμα.
Σπολατίζω                    Λέω ευχές λόγω ευγνωμοσύνης. Από το «Εις πολλά έτη» των βυζαντινών.
Χάη                             Πληθυντικός της λέξης «χάος».
Τρυπαλούδια                Κολύβρια μικροσκοπικά ιριδίζοντα στο πέταγμά τους από κλαδί σε κλαδί μέσα σε λυγαριές ρυακιών όπου ζούσαν. Σήμερα έχουν εξαφανιστεί.
Ελυγιά                          Ο θάμνος λυγαριά.
Τζουγκριά                    Απότομοι ανώμαλοι βράχοι, γκρεμοί, χαράδρες, λέσκες.
Βετσάρικα                    «Γιτσικά» (δηλαδή αίγες: βετσαρόγες, βετσαρότραγοι, βετσαρόριφα) που ζουν ελεύθερα στην άγρια φύση, αγριοκάτσικα, φουριάρικα.
Ξωλαλώ                       Στο εσωτερικό της μάντρας κατευθύνω τα αιγοπρόβατα έτσι ώστε να φτάσουν μέχρι τον «κόκκαλο τση μάντρας» όπου τα περιμένει ο αρμεχτής. Συνήθως η δουλειά αυτή ανατίθεται σε παιδιά.
Τρουλί                         Πέτρες στηριγμένες πρόχειρα η μια πάνω στην άλλη. Λέγεται και για αντικείμενα.
Αρμηνειά                     Ορμήνεια, συμβουλή.
Σκαρπίνι                      Παπούτσι «καλό», μέρος του αστικού ντυσίματος. Η μεταβολή της υπόδησης από στιβάνια σε σκαρπίνια έδειχνε πρόοδο σημαντική.
Καλικώνω                    Βάζω σε κάποιον «καλίκωση», δηλαδή υπόδηση. Λέγεται και μεταφορικά.
Εισβαρίτης                   Αυτός που κατά σύστημα ζει εις βάρος άλλων.
Τροπικά                       Καλότροπα.
Άφι                              Συγχώρηση. Κάνω άφι: συγχωρώ.
Σορδόνε                       Το ένα μετά το άλλο. Σχετίζεται ίσως με το «σωρηδόν είναι» ή με το «σορδινιά».
Δωματσάκι                   Μικρό δώμα, δηλαδή σκεπή στεγανοποιημένη με κατάλληλο χώμα («λεπιδόχωμα») και όχι με χρήση τσιμέντου («ταράτσα»).
Λεπιδένιο                     Καμωμένο απο «λεπιδόχωμα» δηλαδή χώμα αργιλώδες παρμένο από το «λεπιδόλακκα» κατάλληλο για στεγανοποίηση σκεπής.
Καερέτι                        Κουράγιο, υπομονή, θάρρος, συμμετοχή σε εργασία μόνο για συνδρομή και χωρίς αμοιβή. Από την τουρκική λέξη gayret.
Κατούνα                      Σπηλιάρι με θέση, μέγεθος, προσανατολισμό και υγρασία κατάλληλα, διαμορφωμένο εσωτερικά και χρησιμοποιούμενο για τη διαμονή και διαβίωση κτηνοτρόφου σε βοσκότοπο μακρυά από το χωριό του.
Μουσαφίρης                Επισκέπτης, φιλοξενούμενος. Από την τουρκική λέξη misafir.
Περασάρης                  Ο διαβάτης.
Ρωτηχτής                     Αυτός που αναλαμβάνει την αποστολή να μάθει αξιόπιστες πληροφορίες για κάποιο πρόβλημα της τοπικής κοινωνίας (ερωτικό, ζωοκλοπής, ερωτικό ή άλλο), και για να το πετύχει ρωτά πιθανά εμπλεκόμενους και ανθρώπους κύρους. Κατά κανόνα, παίζει και το ρόλο του διαμεσολαβητή στο πρόβλημα αυτό.
Ποπεροριζήτης            Ο καταγόμενος από την «αποπέρα ρίζα» δηλαδή από τα απέναντι βουνά. Κατά κανόνα, για τους Αστερούσιους ποπεροριζήτες ήταν οι κάτοικοι του Ψηλορείτη και των βορειοδυτικότερων περιοχών της Μεσαράς, και αντίστροφα.
Πασπαρίτης                 Ο καταγόμενος από τον κάμπο (εδώ: της Μεσαράς). «Πάσπαρος» είναι η σκόνη του δρόμου, και αυτό μόνο στην κάμπο υπάρχει και όχι σε εδάφη ορεινά.
Ξεσταίνομαι                 Εξίσταμαι, σαστίζω, μένω έκθαμβος, θαυμάζω.
Βαστώ                          Κρατώ. Μένω συνεπής. Αντέχω.
Κολύμπα                      Μικρή λιμνούλα νερού.
Χαχαλιά                       Το περιεχόμενο της φούχτας που δημιουργείται με τις δύο παλάμες των χεριών μαζί .
Ντόδια                         Δόντια.
Θρουλώ                       Θρυμματίζω, θρυμματίζομαι. Διαλύω, διαλύομαι (για στερεό).
Ψυκό                            Από τη λέξη «ψυχικό». Είναι η περιοχή του θωρακικού διαφράγματος, που για τους αρχαίους Έλληνες είναι έδρα της ψυχής καθώς εμπλέκεται σημαντικά στις ψυχικές λειτουργίες.
Μούλκικο                    Έκταση στην οποία δεν υπάρχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα για κανέναν, επομένως όλοι μπορούν να «αλωνίζουν» ανενόχλητοι. Διαφορετικό από το «πολυκοίνατο», στο οποίο πάρα πολλοί μπορούν δικαιωματικά να ασκούν νομή βάσει συγκεκριμένων ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων.
Σπαρμένο                     Σπαρτό.
Κουτελώνω                  Συναντώ τυχαία (κάποιον). Κουτελώσαμε: συναντηθήκαμε τυχαία, δόσαμε μάχη (με κάποιον).
Ντουχιουμάνης            Εχθρός. Από την τουρκική λέξη düşman.
Όπου γης                     Σε οποιοδήποτε μέρος, οπουδήποτε.
Λοτζέτα                       Δώμα ή ταράτσα κτίσματος που είναι αυλή αμέσως συνεχόμενου ψηλότερου. Από τη βενετσιάνικη λέξη  lozeta.



vvv




1 σχόλιο:

Unknown είπε...

ΜΠΡΑΒΟ ΓΙΑ ΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ (ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ) ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ ΚΑΠΕΤΑΝΙΑΝΩΝ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑΝΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ //ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ//